17 maart 2019 19:00 uur

Laurenscantorij
Martha Bosch - sopraan
Leon van Liere - tenor
Jan Douwes - bas
Hayo Boerema - orgel
Wiecher Mandemaker - dirigent

Laurenskerk, Rotterdam

DUPRÉ / DE PROFUNDIS

Tijdens de Eerste Wereldoorlog componeerde Marcel Dupré de cantate ‘De profundis’ voor koor, soli, orgel en groot orkest. Van hemzelf komt ook de versie voor orgel. Zelf zegt hij hierover: “Veel van mijn vrienden kwamen om in de oorlog. Ik besloot een ‘De profundis’ te componeren ter nagedachtenis van alle gevallenen. Ik begon met schrijven en vond hierin enige vertroosting.” De ondertitel luidt dan ook: “pour les soldats, morts pour la patrie” – “ voor de soldaten, gestorven voor het vaderland”. De tekst is die van psalm 130, of 129 in de Vulgaat-telling. De psalm kent acht verzen en Dupré heeft ze afwisselend getoonzet voor koor of solisten.

1) Koor (Maestoso, in 3/4 e maat met het ritme van een treurmars: ‘uit diepten van ellende…’).
2) Trio voor sopraan, tenor en bas (Larghetto, een smeekbede met de weke klanken van fluiten en strijkers).
3) Koor (Allegro maestoso, met trompetgeschal en krachtige repeterende ritmen).
4) Solo tenor (Cantabile, het enige solistische deel in het stuk, met weke strijkersklanken: ‘want bij u is erbarmen…’).
5) Koor (Sostenuto assai, aanvankelijk een a capella motet met een fugatische opzet; na een tijd voegt het orgel zich bij).
6) Duet sopraan en bas (in 6/8 e maat met klanken van fluit en hobo – hiermee krijgt dit deel het karakter van een pastorale).
7) Koor (Moderato assai: een repeterend motief in een voortgaande reeks 16 den omlijst een lijnenspel van koor en orgel met een tekst die spreekt van barmhartigheid en overvloedige verlossing).
8) Koor (Allegro maestoso: met hamerende akkoorden in tutti klank wordt een dramatisch effect bereikt. ‘Hij verlost Israël uit al zijn ongerechtigheden’; Dupré lijkt echter in deze toonzetting de tekst eerder als noodkreet op te vatten: ‘verlos ons uit de ongerechtigheden’. In het licht van de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog is dit niet bevreemdend).
9) Koor en soli (Lento: aanvankelijk lijkt hier de muziek van het eerste deel terug te keren, echter nu met een andere tekst: geef hen de eeuwige rust. Deze tekst komt niet uit de psalm, maar uit de mis voor de overledenen. Bij het vervolg van de tekst: en het eeuwige licht verlichte hen, verandert de sfeer en nemen de soli (sopraan, tenor en bas – opvallend genoeg is er geen solo voor de alt) het tijdelijk over. Net als in deel 7 klinken er lange lijnen omlijst van een repeterend motief (nu in achtsten), maar meer verstild, vrediger. De laatste inzet van het koor is van een etherische schoonheid).


MARCEL DUPRË (1886-1971)

Dupré geldt als een van de grote organisten uit de 20 e eeuw. Na zijn eerste lessen thuis bracht zijn vader hem in contact met zijn volgende docent Alexandre Guilmant (1837-1911). Later studeerde Dupré verder bij Charles-Marie Widor (1845-1937).
Guilmant en Widor waren de vervolmakers van de orgelschool van Jacques-Nicolas Lemmens (1823-1881), die eerder in Parijs groot opzien baarde met zijn geheel nieuwe kijk op orgelspel. Guilmant en Widor zagen in Dupré de ideale man om de school voort te zetten.
Met een reeks concerten in 1920 waarin hij Bach’s integrale oeuvre voor orgel uit zijn hoofd speelde vestigde hij definitief zijn reputatie als orgelvirtuoos. Vanaf 1926 werd Dupré docent aan het Conservatoire National Supérieur in Parijs en in die hoedanigheid heeft hij tal van organisten opgeleid. Niet alleen als interpreet en docent, maar ook als improvisator en componist had Dupré een grote naam. Vanaf 1934 werd hij organist van de Saint Sulpice als opvolger van zijn leermeester Widor. Tijdens zijn leven gaf hij tal van muziektheoretische en pedagogische werken uit. Al met al is zijn invloed op de orgelcultuur enorm geweest.
Als componist heeft hij zich onder de organisten weliswaar een blijvende plaats verworven; daarbuiten echter is hij als zodanig niet erg bekend – ondanks zijn zeer diverse oeuvre.

Hayo Boerema

 

 

Toegang vrij, collecte na afloop.

contact

Laurens Vocaal
Postbus 21264
3001AG Rotterdam
06 410 79 452
info @ laurensvocaal.nl (spaties verwijderen)
IBAN NL93 ABNA 0640 7556 66

contactformulier